یکی از معاینات معمول پزشکی، اندازه‌گیری فشار خون است. شاید شما فکر کنید که بیماری فشار خون بالا فقط در افراد بزرگسال و به خصوص مسن اتفاق می‌افتد. اما بر خلاف تصور، این بیماری ممکن است در کودکان نیز وجود داشته باشد. (۱) در این مقاله می‌خواهیم به بررسی فشار خون بالا در کودکان بپردازیم و ببینیم که اندازه گیری فشار خون کودکان در چه مواردی ضرورت دارد.
چه زمانی اندازه گیری فشار خون کودکان لازم است؟
به طور معمول و در صورتی که کودک سابقه‌ی بیماری خاصی نداشته باشد، اندازه گیری فشار خون کودک از ۳ سالگی، در هر نوبت مراجعه به پزشک توصیه می‌شود. یعنی نیازی به مراجعه‌ی جداگانه برای اندازه‌گیری فشار خون در این حالت نیست. (۲)
اگر کودک شما بیماری زمینه‌ای خاصی (مثل بیماری کلیوی یا بیماری قلبی) داشته باشد، اندازه‌گیری فشار خون ممکن است از سنین کمتری شروع شود. گفته می‌شود علاوه بر بیماری‌های قلبی و کلیوی، تولد زودهنگام و وزن کم تولد نیز با بیماری فشار خون کودکان مرتبط است.
در صورتی که کودک شما دچار بیماری‌های زیر است، در مورد سن شروع اندازه گیری فشار خون کودک و فواصل اندازه‌گیری مجدد با پزشک خود مشورت کنید:
- سابقه‌ی هر نوع بیماری قلبی
- سابقه‌ی هر نوع بیماری کلیوی
- افزایش چربی‌های خون
- بیماری کاوازاکی (یک بیماری التهابی که با تب طولانی مدت و زبان توت‌فرنگی شکل شناخته می‌شود)
- سابقه‌ی سرطان در کودک
- دیابت
فشار خون طبیعی در کودکان چقدر است؟
همان طور که می‌دانید، برای قد و وزن نمودارهایی وجود دارد که با توجه به سن و به صورت صدک بیان می‌شود. مثلاً اگر قد کودکی نسبت به سن خود، روی صدک ۹۰ درصد باشد، به این معنی است که قد این کودک از ۹۰ درصد هم‌سن و سالان خود بلندتر و از ۱۰ درصد آن‌ها کوتاه‌تر است.
برای تعیین فشار خون طبیعی در کودکان، جدول‌ها و نمودارهایی بر اساس جنسیت، سن و قد کودک وجود دارد که با توجه به این سه متغیر، فشار خون طبیعی در کودکان مشخص می‌شود. با توجه به این جداول و نمودارها، اگر فشار خون کودکی بر روی صدک ۹۵ و یا بیشتر قرار دارد، فشار خون بالا محسوب می‌شود.(۳) ساده شده‌ی این نمودار را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.
نحوه‌ی اندازه گیری فشار خون کودکان چگونه است؟
فشار خون در کودکان مثل بزرگسالان اندازه‌گیری می‌شود. کاف دستگاه اندازه‌گیری فشار خون (وسیله‌ای که دور بازو بسته شده و باد می‌شود) در اندازه‌های متفاوتی وجود دارد که با توجه به شرایط فیزیکی کودک و اندازه‌ی بازو، انتخاب می‌شود.
باید توجه داشت که قبل از اندازه‌گیری فشار خون، کودک استراحت کرده باشد و حداقل در نیم ساعت قبل از اندازه‌گیری، فعالیت فیزیکی نداشته باشد. توصیه می‌شود که در این فاصله‌ی زمانی، از مصرف قهوه، چای و نوشابه پرهیز شود. این موارد کافئین داشته و می‌توانند به طور موقت باعث افزایش فشار خون شوند.
کودک در هنگام اندازه‌گیری فشار خون باید در آرامش باشد. اضطراب و گریه می‌توانند باعث افزایش فشار خون شوند. گفته می‌شود که جیغ زدن، می‌تواند فشار خون را بیش از ۵۰ درصد افزایش دهد!
آیا افزایش فشار خون کودکان نیاز به درمان دارد؟
در صورتی که اندازه گیری فشار خون کودکان حاکی از افزایش فشار باشد اما به ارگانی آسیب نزده باشد، بدون علامت باشد یا این افزایش شدید نباشد، به درمان دارویی نیازی نیست. بهترین درمان در این شرایط اصلاح رژیم غذایی و افزایش فعالیت‌های فیزیکی است. همانند بزرگسالان، توصیه می‌شود که این کودکان نیز مصرف نمک خود را کاهش دهند.
