سکسکه زمانی اتفاق می‌افتد که ورودی هوا به ریه‌های ما به طور موقت مسدود می‌شود. سکسکه می‌تواند بدون هیچ علتی ایجاد شود و معمولاً نشانه‌ی مشکل خاصی نیست؛ اما سکسکه طولانی مدت می‌تواند ناشی از بیماری یا مشکلی جدی باشد.
حقایق سکسکه : مختصر و مفید
- سکسکه ناشی از انقباض ناگهانی و غیرارادی (اسپاسم) عضله‌ی دیافراگم است. با اسپاسم دیافراگم، تارهای صوتی به سرعت بسته شده و صدای سکسکه را ایجاد می‌کنند.
- علت سکسکه به طور معمول یکی از موارد زیر است:
- تند خوری، پرخوری یا نوشیدن بیش از حد
- بیماری‌هایی که باعث تحریک عصب کنترل کننده دیافراگم می‌شوند
- جراحی شکم
- سکته مغزی
- برخی داروها
- بیشتر سکسکه‌ها خود به خود درمان می‌شوند یا قابل درمان هستند. در موارد نادر، نیاز به درمان‌های اورژانسی دارند.
- درمان‌های خانگی سکسکه شامل موارد زیر است:
- حبس کردن نفس در سینه
- نوشیدن آب خنک
- بازی با یک تکه یخ یا آب بسیار سرد در دهان
- نفس کشیدن در کیسه پلاستیکی
- اگر سکسکه شما مزمن است، خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر، عدم مصرف نوشیدنی‌های گازدار و دوری از خوراکی‌های نفاخ می‌توانند در پیشگیری از سکسکه موثر باشند.
- در موارد نادر پزشکان برای درمان سکسکه‌های شدید و ماندگار از کلروپرومازین، هالوپریدول و متوکلوپرامید استفاده می‌کنند.
علت سکسکه چیست؟
در بیشتر مواقع علت سکسکه ناشناخته می‌ماند؛ اما برخی از محرک‌های آن را می‌شناسیم که در ادامه معرفی خواهیم کرد.
علت سکسکه می‌تواند یکی از موارد زیر باشد. سکسکه ناشی از این موارد بیشتر از ۴۸ ساعت طول نمی‌کشند:
- مصرف نوشیدنی‌های گازدار
- نوشیدن بیش از حد الکل
- پرخوری (به ویژه غذاهای چرب یا تند)
- استرس هیجانی یا عاطفی
- تغییرات ناگهانی دما (مثل پریدن در حوضچه آب سرد)
- وارد شدن هوا به معده در زمان جویدن آدامس یا مکیدن آب نبات
علت سکسکه در صورتی که بیش از ۴۸ ساعت طول بکشد، احتمالاً مهم‌تر و جدی‌تر است. علل سکسکه‌های طولانی بیش از ۴۸ ساعت را می‌توان در سه دسته‌ی کلی قرار داد:
۱. تحریک یا آسیب اعصاب
یکی از علل سکسکه‌های بلند مدت، تحریک شدن یا آسیب اعصاب دیدن واگ یا فرنیک است. این دو عصب، حرکات عضله‌ی دیافراگم را کنترل می‌کنند که عضله‌ی اصلی تنفسی ماست. دیافراگم دقیقاً در زیر دنده‌ها و بالای معده قرار دارد. حرکت این عضله را هنگام نفس کشیدن به خوبی متوجه می‌شوید.
عواملی که می‌توانند باعث تحریک شدن یا آسیب دیدن اعصاب واگ و فرنیک شوند، شامل موارد زیر اند:
- وجود مو یا شیء دیگری در گوش شما که به پرده‌ی گوش برخورد کند
- وجود توده، کیست، تومور یا گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) در گردن
- رفلاکس معده (بازگذشت محتویات معده به مری)
- گلودرد (التهاب حنجره یا لارنژیت)
۲. بیماری‌های مغز و نخاع
سیستم اعصاب مرکزی بدن انسان از مغز و نخاع تشکیل شده است. اگر تومور یا عفونتی در سیستم اعصاب مرکزی وجود داشته باشد یا مغز و نخاع به هر شکلی آسیب دیده باشند، می‌توانند باعث سکسکه شوند. در این حالت علت زمینه‌ای می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
- التهاب مغز (انسفالیت)
- التهاب پرده‌های مننژ (مننژیت)
- بیماری مولتیپل اسکلروز یا ام اس (MS)
- سکته‌ی مغزی
- آسیب یا ضربه مغزی
- تومورها
۳. مشکلات متابولیسمی و داروها
علت سکسکه بلند مدت می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
- اعتیاد به الکل (افراد دائم الخمر)
- داروهای بی‌هوشی و بی‌حسی
- داروهای خانواده باربیتورات
- دیابت
- به هم خوردن تعادل یون‌ها یا الکترولیت‌های بدن (مثلاً به دلیل کم‌آبی)
- بیماری‌های کلیوی
- مصرف داروهای استروئیدی
- مصرف داروهای آرامبخش
درمان سکسکه
بیشتر موارد سکسکه بدون نیاز به مداخله درمانی خاصی رفع می‌شوند. اگر هم علت سکسکه یک بیماری زمینه‌ای باشد، باید ابتدا آن بیماری را درمان کرد تا علت سکسکه هم برطرف شود.
درمان‌های خانگی
درمان‌های خانگی بسیاری برای سکسکه وجود دارد که البته تاثیر هیچ کدامشان از لحاظ علمی اثبات نشده است. راه‌های زیر ممکن است به شما کمک کنند:
- نفس کشیدن در کیسه پلاستیکی یا کاغذی
- بازی کردن با یک تکه یخ یا آب بسیار سرد در دهان
- نوشیدن آب خنک
- حبس کردن نفس
اگر هم از سکسکه مزمن رنج می‌برید، موارد زیر می‌توانند در رفع مشکل شما موثر باشند:
- عدم مصرف نوشیدنی‌های گازدار
- دوری از غذاهای نفاخ
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک
درمان‌های بالینی
اگر سکسکه بیش از ۲ روز طول بکشد، می‌توان از داروهای زیر برای درمان آن استفاده کرد:
- باکلوفن
- هالوپریدول
- کلرپرومازین
- متوکلوپرامید
اگر درمان‌های غیرتهاجمی موثر نباشند، می‌توان به سراغ راه‌های تهاجمی‌تر رفت:
- تزریق داروی بی‌حسی به عصب فرنیک و بی‌حس کردن این عصب
- قرار دادن یک دستگاه الکتریکی باتری دار در بدن که عصب واگ را تحریک می‌کند. این روش بیشتر برای درمان صرع استفاده می‌شود ولی می‌تواند به مدیریت سکسکه‌های مقاوم به درمان هم کمک کند.
درمان‌های دیگر
هیپنوتیزم درمانی و طب سوزنی نیز در درمان سکسکه اثرات مثبتی داشته‌اند. البته تاثیرات این دو از نظر علمی اثبات نشده است.
عوارض سکسکه
سکسکه‌های طولانی مدت و ماندگار می‌توانند باعث عوارض زیر شوند:
- کاهش وزن و کم‌آبی بدن: اگر سکسکه‌ها ماندگار باشند و با فواصل کوتاه ظاهر شوند، قطعاً خوردن و آشامیدن را برای شما دشوار می‌کنند.
- بی‌خوابی: گاهی سکسکه در زمان خواب به سراغ شما می‌آید و نمی‌گذارد که بخوابید.
- خستگی: سکسکه‌های مداوم خسته کننده است، به ویژه وقتی جلوی خوابیدن یا غذا خوردن شما را بگیرد.
- مشکلات ارتباطی: می‌تواند جلوی صحبت کردن شما را بگیرد.
- افسردگی: سکسکه‌های مزمن و طولانی مدت خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهند.
- دیر خوب شدن زخم‌ها: سکسکه‌ی ماندگار ممکن است باعث جلوگیری از التیام زخم‌های بعد از جراحی شوند. در این صورت خطر ابتلا به عفونت‌ها یا خونریزی بعد از عمل افزایش می‌یابد.
سایر عوارض شامل ضربان قلب غیرعادی و رفلاکس معده (ترش کردن) می‌شود.
پیشگیری
چند توصیه زیر می‌تواند به شما کمک کند:
- از تغییر دمای ناگهانی بپرهیزید. مثلاً بلافاصله بعد از حمام آب گرم، به محیط سرد خانه نروید.
- نوشیدنی‌های الکلی و گازدار نخورید.
- وعده‌های کوچک‌تر بخورید و غذای خود را آهسته‌تر میل کنید.
منابع و مطالعه بیشتر: (انگلیسی)
