علایم تنبلی تخمدان دلیل اصلی عجیب و غریب بودن این بیماری است. نه تنها علایم پیکوز از خانم به خانم متفاوت است بلکه بسیاری از نشانه‌های بیماری (مثل خستگی، افزایش وزن، پریودهای نامنظم و دردناک) علایم بیماری‌های دیگر را تقلید می‌کنند. برخی از خانم‌های مبتلا نیز اصلاً هیچ علامتی ندارند. برای همین است که تنبلی تخمدان در بسیاری مواقع تشخیص داده نمی‌شود یا اشتباه تشخیص داده می‌شود؛ تا زمانی که بیمار به پزشکی حاذق مراجعه کند یا علایم بیماری واضح و شدید شوند.
بانوان عزیز؛ شما باید در مورد علایم شایع سندرم تخمدان پلی کیسیتیک یا تنبلی تخمدان بیشتر بدانید. این آگاهی به شما کمک می‌کند که بدانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید یا چه زمانی باید نظر یک متخصص دیگر را هم بپرسید.
بیماری تنبلی تخمدان با نام‌های زیر شناخته می‌شود:
- تخمدان پلی کیستیک
- پیکو یا پی سی او (PCO)
- پیکوز (PCOS)
علایم شایع
بسیاری از علایم تنبلی تخمدان به دلیل به هم خوردن تعادل هورمون‌های بدن ایجاد می‌شود. حتماً می‌دانید که هورمون‌ها برای تنظیم عملکرد ارگان‌های بدن و هماهنگی آن‌ها بسیار مهم‌اند. علایم از نظر شدت و نوع در افراد مختلف، متفاوت است ولی چندتایی از آن‌ها شایع‌تر هستند و بیشتر خانم‌های مبتلا آن‌ها را تجربه کرده‌اند.
اختلالات قاعدگی
در عموم خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، میزان گروهی از هورمون‌ها به نام آندروژن‌ها بیشتر از حالت عادی است. آندروژن‌ها به هورمون‌های جنسی مردانه معروف‌اند ولی در حالت عادی در بدن زنان و مردان وجود دارند. البته مقدار ترشحشان در بدن مردان بیشتر است.
بالا بودن هورمون‌های آندروژنی به طور مستقیم باعث یکسری علایم می‌شود ولی اثر مخرب دیگری هم دارد: برهم زدن تعادل هورمون‌های زنانه، یعنی همان هورمون‌هایی که چرخه‌های قاعدگی شما را تنظیم می‌کنند.
نتیجه‌اش چه می‌شود؟ نتیجه این است که فقط درصد کمی از خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان قاعدگی ماهانه منظم دارند. بیشتر خانم‌ها مبتلا برای چند ماه پریود نمی‌شوند یا پریودهای نامنظم دارند؛ مثلاً دو سه بار در ماه یا یک ماه در میان پریود می‌شوند. بعضی از خانم‌های بدشناس‌تر هم دچار قاعدگی‌های سنگینی می‌شوند که چند هفته طول می‌کشد. در بعضی هم خونریزی شدید شده و ممکن است لخته‌های خونی نیز دفع شود.
افزایش وزن
افزایش وزن در زمینه pcos بسیار شایع است. اگر وزن شما بدون دلیل خاصی بین ۳ تا ۱۴ کیلوگرم افزوده شود مطرح کننده تنبلی تخمدان است
افزایش تدریجی یا نگاهی وزن (بین ۲/۵ تا ۱۴ کیلوگرم در ۳-۴ماه) که دلیل مشخصی ندارد، می‌تواند از علایم تنبلی تخمدان باشد. منظور از دلیل مشخص این است که رژیم غذایی و میزان تحرک‌تان تغییری نکرده باشد.
سطح انسولین خون خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان بالاتر از حالت عادی است. انسولین علاوه بر تنظیم قند خون یکی از هورمون‌های موثر در رشد و سوخت‌وساز بدن است و می‌تواند باعث افزایش وزن، به ویژه در ناحیه‌ی شکم شود. انسولین بالای خون، لاغر شدن را سخت و خطر ابتلا به اختلالات سوخت‌وسازی (مثل دیابت) را بیشتر می‌کند.(منابع) متاسفانه بیش از نیمی از خانم‌های مبتلا به پیکوز دچار چاقی هستند.
به جز همه‌ی چیزهایی که گفتیم، انسولین بالای خون باعث اشتها و هوس زیاد به غذا می‌شود و می‌تواند به افت قند خون نیز منجر شود.
مشکلات پوست و آکنه
آکنه یکی از علایم اولیه تنبلی تخمدان در نوجوانان است. (منابع)خانم‌های بالغ نیز ممکن است روی صورت، پشت و قفسه سینه آکنه بزنند.
جوش زدن و نمایان شدن آکنه‌ها معمولاً به دلیل افزایش سطح یکی از هورمون‌های جنسی مردانه (آندروژن‌ها) به نام تستسترون است.
منگوله‌ی پوستی و لکه‌های تیره‌ای به نام آکانتوز نیگریکانس از دیگر نشانه‌های پوستی تنبلی تخمدان هستند. آکانتوز نیگریکانس که خبر از انسولین بالا می‌دهد، علامتی به شکل کثیفی یا چرک بودن پوست است که بیشتر در پشت گردن یا زیر بغل مشاهده می‌شود.
تصویر منگوله پوستی: یکی از عوارض دیابت و تنبلی تخمدان
تصویر آکانتوز نیگریکانس: یکی از عوارض دیابت، بالا بودن انسولین و تنبلی تخمدان
افزایش موهای زائد
رشد و افزایش موهای زائد در بانوان را هیرسوتیسم (Hirsutism) یا پرمویی می‌گویند که یکی از علایم شایع تنبلی تخمدان است. این علامت هم دست گل ترشح بیش از حد هورمون‌های آندروژنی و تستسترون است.
عموم خانم‌ها افزایش موهای زائد را در بخش‌های مرکز بدن (مثل صورت، سینه، پشت، زیر شکم، انگشتان پا و دست) تجربه می‌کنند. بعضی از بانوان ممکن است دچار این عارضه نشوند، عده‌ای شکل خیلی خفیفی از آن را تجربه می‌کنند و گروهی هم می‌توانند ریش پرپشتی بگذارند! همانطور که گفتیم، پیکوز هر خانم با خانم دیگر متفاوت است.
ریزش و نازک شدن مو
یکی از علت‌های اصلی ریزش مو با الگوی مردانه در خانم‌ها، افزایش میزان هورمون‌های جنسی مردانه (آندروژن‌ها) است. ببینید، شما روزانه به طور طبیعی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ تار مو از دست می‌دهید و این اسمش ریزش مو نیست! علامت ریزش مو عقب رفتن خط رویش یا مشاهده نواحی طاس روی سر است.
فهرست علایم نادر تنبلی تخمدان
علایم زیر خیلی شایع نیستند ولی می‌توانند نشانه‌ای از تنبلی تخمدان باشند:
- کم‌خوابی یا بی‌خوابی
- تغییرات خلق و خو
- کاهش قند خون (هیپوگلیسمی)
- افزایش فشار خون
- هیدرآدنیت چرکی
- هایپرکراتوز
- کبد چرب
- اختلالات تغذیه‌ای
- درد لگنی
- پارگی کیست
- پوست خشک
- خستگی
- خشکی چشم
- سردرد
عوارضی که می‌توانند از علایم تخمدان پلی کیستیک باشند
بیماری PCOS چندین عارضه شایع دارد که خوب است این‌ها را هم بشناسید:
مشکلات باروری
تنبلی تخمدان شایع‌ترین علت ناباروری ناشی از عدم تخمک گذاری است. به همین خاطر خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان برای باردار شدن نیاز به تلاش زیادی دارند. به هم خوردن تعادل هورمونی با جلوگیری از بلوغ تخمک یا جلوگیری از آزاد شدن آن، تخمک گذاری را مهار می‌کند. فولیکول‌های تخمدانی ممکن است با کیست‌ها اشتباه گرفته شوند.
خطر سقط جنین در خانم‌های دچار تنبلی تخمدان بیشتر است.
بیشتر بخوانید: ناباروری ناشی از سندروم تخمدان پلی کیستیک
آپنه انسدادی خواب
آپنه انسدادی خواب (OSA) با نشانه‌ی اصلیش یعنی خروپف شناخته می‌شود و در خانم‌های مبتلا به PCOS بسیار شایع است. آپنه خواب می‌تواند ناشی افزایش وزن باشد یا بالا رفتن میزان تستسترون که بر گیرنده‌های خواب در مغز تاثیر می‌گذارد.
آپنه خواب می‌تواند سایر عوارض و علایم تنبلی تخمدان (مثل مقاومت به انسولین، فشار خون بالا و خستگی) را تشدید کند. حدود ۲۰ درصد از خانم مبتلا به PCOS آپنه خواب دارند. (منابع)
اختلالات خلقی
اختلالت خلقی شامل اضطراب، افسردگی و افسردگی دوقطبی هستند که در خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان شایع‌ترند. هنوز معلوم نیست که میزان شیوع بیشتر به خاطر مشکل هورمونی است یا دشواری سر کردن با یک بیماری مزمن مثل PCOS. اما خوب چنین است. مواظب سلامت روان‌تون باشد!
نشانگان سوخت‌وسازی
مشکلات هورمونی در تنبلی تخمدان خطر دچار شدن به نشانگان سوخت‌وسازی یا سندرم متابولیک را بالا می‌برد. سندرم متابولیک مجموعه‌ای از مشکلات سوخت‌وسازی مثل فشار خون بالا، قند خون بالا، کلسترول غیرطبیعی خون و چربی اضافه در اطراف کمر است. خود این بیماری خطر امراض قلبی عروقی، دیابت و سکته مغزی را زیاد می‌کند.
خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان بیش از هر کس دیگری به داشتن سبک زندگی سالم نیاز دارند. باید بدانید حدود ۳۵ درصد خانم‌هایی که به PCOS دچارند و اضافه وزن دارند، به سندرم متابولیک دچار شده و ۱۰ درصدشان دیابت می‌گیرند.
کی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر کدام از علایم تنبلی تخمدان که در بالا گفتیم را تجربه کردید، بهتر است با پزشک زنان خود در موردشان مشورت کنید. اگر نظر پزشک زنان برای شما رضایت بخش نبود، می‌توانید به متخصص غدد مراجعه کنید تا بررسی بیشتری روی شما انجام شود. کلاً در مورد PCOS بهتر است به نظر یک پزشک اکتفا نکنید.
بیشتر علایم تنبلی تخمدان به تنهایی به قدری شدید یا آزاردهنده نیستند که شما را به سمت کلینیک یا اورژانس روانه کنند. کیست‌هایی که در PCOS دیده می‌شوند هم در واقع کیست نیستند. این‌ها فولیکول‌های طبیعی تخمدان‌اند که بزرگ شده‌اند و بین یک تا سه ماه بعد بدون هیچ علامتی خود به خود ناپدید می‌شوند. فولیکول‌های تخمدان به ندرت به حدی بزرگ می‌شوند که درد، خونریزی یا پیچ خوردگی تخمدان ایجاد می‌کنند. این اتفاقات نادرند ولی اگر رخ بدهند باید به اورژانس بروید.
سخنی از سلامت مگ
بانوان عزیز توجه داشته باشید که هرچه زودتر تنبلی تخمدان تشخیص داده بشود، بهتر است. بیشتر اوقات علایم بالا ناشی از مشکلات دیگر هستند ولی چون تشخیص زودهنگام PCOS اهمیت دارد، بهتر است از نداشتن بیماری مطمئن شوید. تشخیص زودهنگام برای حفاظت از سلامتی بدن‌تان در کوتاه مدت و بلند مدت بسیار مهم است. با تشخیص سریع و درمان مناسب، می‌توانید به خوبی تنبلی تخمدان را مدیریت کنید و از زندگی لذت ببرید.
بیشتر بخوانید: درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
